ในทางคลินิก เรามักพบกรณีเช่นนี้บ่อย ๆ： พ่อตาของผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งกระเพาะอาหาร และเมื่อตรวจพบเพิ่มเติม แม่ยายก็เป็นมะเร็งกระเพาะอาหารเช่นกัน; แม่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งปากมดลูก และหลายปีต่อมา ลูกสาวของเธอก็เป็นมะเร็งปากมดลูกเช่นกัน กรณีที่คล้ายกันของ "มะเร็งในคู่สมรส" "มะเร็งแม่-ลูกสาว" และ "มะเร็งพี่น้อง" พบได้ค่อนข้างบ่อย

　　เกิดอะไรขึ้นกันแน่？  ก่อนอื่น สิ่งสำคัญคือต้องทำความเข้าใจว่า มะเร็งไม่ใช่โรคติดต่อ

　　มะเร็งเกิดขึ้นเมื่อเซลล์ปกติในร่างกายมีการแบ่งตัวผิดปกติอย่างต่อเนื่องจากการสัมผัสกับปัจจัยก่อมะเร็งเป็นเวลานาน จนกระทั่งกลายเป็นเนื้องอกมะเร็ง เซลล์มะเร็งแตกต่างจากแบคทีเรีย ไวรัส และจุลชีพอื่น ๆ อย่างสิ้นเชิง ทั้งในแง่ของรูปร่าง โครงสร้าง และการทำงาน นอกจากนี้ เซลล์มะเร็งไม่สามารถแพร่เชื้อจากคนหนึ่งไปสู่อีกคนหนึ่งได้ และจะตายอย่างรวดเร็วเมื่อหลุดออกจากร่างกาย ดังนั้น การสัมผัสกับผู้ป่วยมะเร็ง การใช้ภาชนะร่วมกัน หรือการหายใจอากาศเดียวกัน จะไม่ทำให้มะเร็งแพร่กระจาย

　　ในจุดนี้ บางคนอาจสงสัยว่า มะเร็งหลายชนิดมีสาเหตุมาจากไวรัสและแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่สามารถแพร่เชื้อได้ แล้วแบบนี้มะเร็งไม่ถือว่าเป็นโรคติดต่อหรือ？

　　ความจริงแล้ว การเกิดมะเร็งบางชนิดมีความสัมพันธ์กับเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียโดยเฉพาะ เช่น

　　- มะเร็งหลังโพรงจมูกเกี่ยวข้องกับไวรัส Epstein-Barr (EBV)

　　- มะเร็งตับเกี่ยวข้องกับไวรัสตับอักเสบบี (HBV)

　　- มะเร็งปากมดลูกเกี่ยวข้องกับไวรัส HPV (Human Papillomavirus)

　　- มะเร็งกระเพาะอาหารเกี่ยวข้องกับเชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori

　　อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะมีการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียเหล่านี้ ก็ไม่ได้หมายความว่าผู้ติดเชื้อทุกคนจะเป็นมะเร็ง

　　ทำไมสมาชิกในครอบครัวจึงเป็นมะเร็งชนิดเดียวกัน？

　　ปัจจัยทางพันธุกรรมมีบทบาทสำคัญในการเกิดมะเร็ง

　　สิ่งที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม ไม่ใช่มะเร็งโดยตรง แต่เป็น ความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง ที่สูงกว่าปกติ มะเร็งบางชนิดมีความเกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ทางพันธุกรรมที่สืบทอดได้ ทำให้มีโอกาสที่สมาชิกในครอบครัวหลายคนจะเป็นมะเร็งชนิดเดียวกัน ซึ่งเรียกว่า มะเร็งที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม (Hereditary Cancer)

　　การศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร JAMA ปี 2016 ระบุว่า มะเร็งอย่างน้อย 22 ชนิดมีแนวโน้มทางพันธุกรรมและสามารถถ่ายทอดในครอบครัวได้ หากพี่น้องคนหนึ่งเป็นมะเร็งชนิดใดชนิดหนึ่ง โอกาสที่พี่น้องอีกคนจะเป็นมะเร็งชนิดเดียวกันจะเพิ่มขึ้น 33% เมื่อเทียบกับประชากรทั่วไป

　　การศึกษาที่ตีพิมพ์ใน JAMA Oncology เดือนตุลาคม 2020 โดย Mayo Clinic วิเคราะห์ข้อมูลทางพันธุกรรมของผู้ป่วยมะเร็ง 2，984 ราย และพบว่า 1 ใน 8 รายมีมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ของยีนที่สืบทอดมาจากพ่อแม่

　　อย่างไรก็ตาม มะเร็งส่วนใหญ่ (ประมาณ 90%) ไม่ได้เกิดจากพันธุกรรม แต่เกิดจากปัจจัยภายนอก เช่น สภาพแวดล้อมร่วมกัน วิถีชีวิต อาหาร และพฤติกรรมที่เป็นอันตราย เช่น การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป ขาดการออกกำลังกาย และนอนดึกเป็นประจำ

　　6 ชนิดของมะเร็งที่อาจ "ถ่ายทอด" สู่รุ่นลูกหลาน

　　1. มะเร็งเต้านม

　　- ผู้หญิงทั่วไปมีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านมประมาณ 1% ตลอดช่วงชีวิต

　　- หากแม่เป็นมะเร็งเต้านม ลูกสาวจะมีความเสี่ยงสูงขึ้น 2-3 เท่า

　　- การกลายพันธุ์ของยีน BRCA1 และ BRCA2เพิ่มความเสี่ยงอย่างมาก

　　คำแนะนำ： ควรเริ่มตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านมก่อนอายุ 40 ปี

　　2. มะเร็งรังไข่

　　- 10-15% ของมะเร็งรังไข่เกี่ยวข้องกับการกลายพันธุ์ของ BRCA1 และ BRCA2

　　- ผู้หญิงที่มียีน BRCA1 มีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่ 40-60%

　　- ผู้หญิงที่มียีน BRCA2 มีโอกาสเป็นมะเร็งรังไข่ 20-40%

　　คำแนะนำ： เริ่มตรวจคัดกรองตั้งแต่อายุ 30-35 ปี

　　3. มะเร็งลำไส้ใหญ่

　　- 20-30% ของมะเร็งลำไส้ใหญ่เกี่ยวข้องกับพันธุกรรม

　　- 15% ของกรณีเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่จากพันธุกรรมโดยตรง เช่น Lynch Syndrome

　　คำแนะนำ： หากมีประวัติครอบครัว ควรตรวจส่องกล้องลำไส้ทุก 1-3 ปี

　　4. มะเร็งกระเพาะอาหาร

　　- คนที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งกระเพาะอาหาร มีโอกาสสูงกว่าปกติ 2-3 เท่า

　　คำแนะนำ： ควรตรวจส่องกล้องกระเพาะอาหารเป็นประจำ

　　5. มะเร็งหลังโพรงจมูก

　　- มีความเกี่ยวข้องกับพันธุกรรมและการติดเชื้อ Epstein-Barr virus (EBV)

　　คำแนะนำ： ควรตรวจ EBV เป็นประจำ และหลีกเลี่ยงอาหารหมักดอง เช่น ปลาเค็ม ผักดอง ที่เพิ่มความเสี่ยงสูงถึง 2-7 เท่า

　　สัญญาณเตือน： น้ำมูกมีเลือดปน คัดจมูกเรื้อรัง ก้อนที่คอ หรือมีน้ำในหูชั้นกลางผิดปกติ

　　6. มะเร็งตับ

　　- 85-90% ของมะเร็งตับเกิดจาก ไวรัสตับอักเสบบี (HBV)

　　- HBV สามารถถ่ายทอดจากแม่สู่ลูก ทำให้ครอบครัวมีความเสี่ยงสูง

　　คำแนะนำ： หากพ่อแม่เป็นมะเร็งตับ ลูกที่ติดเชื้อไวรัสตับควรตรวจตับทุก 6 เดือนด้วยอัลตราซาวด์และ AFP

　　ถึงแม้ว่ามะเร็งบางชนิดจะมีแนวโน้มถ่ายทอดทางพันธุกรรมแต่ยังสามารถป้องกันได้ โดยการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง ดูแลสุขภาพ และตรวจคัดกรองเป็นประจำ เพื่อเพิ่มโอกาสการป้องกันและรักษาได้ตั้งแต่ระยะเริ่มต้น

　　ปรึกษามะเร็งฟรี

　　094-221-1169 หรือ 081-580-3998

　　Line @fudacancerthai

　　#มะเร็งทางพันธุกรรม #CancerTreatment #ป้องกันมะเร็ง #ตรวจคัดกรองมะเร็ง

　　ปรึกษาโรคมะเร็ง

　　หากคุณต้องการทราบว่าผู้ป่วยเหมาะสำหรับการรักษาแบบบาดแผลเล็กหรือไม่ (การรักษาด้วยความเย็น  การรักษาด้วยมีดนาโน  การรักษาเฉพาะจุดแบบอุดตันเส้นเลือด ฯลฯ) และค่าใช้จ่ายในการรักษา  กรุณากรอกข้อมูลผู้ป่วย เพื่อรับคำแนะนำจากทีมแพทย์มะเร็งผู้เชี่ยวชาญของเรา

รับคำแนะนำจากแพทย์